Hoe gedragen je collega’s zich in crisistijd?

Bij uitstek in een crisis, waarin onverwachte gebeurtenissen elkaar razendsnel opvolgen is goed, geconcentreerd teamwerk nodig. En dat terwijl leidinggevenden en collega’s, ondanks Zoom, Teams, etc. hun teams niet echt nabij kunnen zijn. Voor mensen die intussen week in, week uit vanuit thuis werken is het ook nog eens jongleren tussen werktijd en privétijd. Dat duale creëert extra druk en leidt gemakkelijk tot vervreemding en kan het samenwerken moeilijk maken.

De Belbin teamrollen helpen je om inzicht te krijgen in de manier waarop je collega’s werken. Dat inzicht zorgt ervoor dat je ook in deze bijzondere tijd als team goed kunt samenwerken. We hebben voor elk van de negen teamrollen een aantal kenmerken samengevat die beschrijven hoe zij omgaan met een crisis. En we laten je zien hoe mensen vanuit de sterke punten in hun teamrol(len) kunnen bijdragen aan teamwerk in crisistijd. Want ook dan is evenwicht nodig. Voor deze gelegenheid hebben we kenmerken wat uitvergroot en laten we even buiten beschouwing dat de meeste mensen ‘dragers’ van meerdere teamrollen zijn. En ja, bij goed teamwerk komt nog veel meer kijken, zoals een duidelijke teamopdracht, genoeg kennis en ervaring, een duidelijke formele rolverdeling, etc.

Ontdek wat in deze crisistijd bij uitstek de toegevoegde waarde is van iedere teamrol. In welke teamrollen herken jij jezelf?

Voor Vormers is een crisis een mogelijk finest hour

Vormers gedijen goed in uitdagende situaties. Ze functioneren goed onder druk en reageren op snel veranderende omstandigheden met daadkrachtig optreden. Daarom is voor de Vormers een crisis een mogelijk finest hour. Het moment om het vaandel op te rapen en voorwaarts te stormen.

Echter, zonder teamleden met andere teamrollen die de zaken in evenwicht brengen, zullen ze waarschijnlijk te direct en krachtig actie ondernemen om de dreiging het hoofd te bieden. Het risico bestaat dat ze de Monitor(s) in hun team negeren, wiens zorgvuldige analyse de reactietijd vertraagt. Relativerende grappen hoef je van een Vormer niet te verwachten, eerder oorlogsretoriek.

Brononderzoekers zijn geboren communicators

Brononderzoekers reageren ook goed op gebeurtenissen die elkaar in hoog tempo opvolgen. Het zijn geboren communicators met een geweldige antenne voor wat zich in de buitenwereld afspeelt. Ze kennen ieder nieuwtje of gerucht en kunnen cruciaal zijn voor het verkrijgen van de actuele informatie die het team en de organisatie nodig hebben. Ze zijn goed toegerust om de zakelijke relaties met mensen en werkverbanden buiten het team te onderhouden en onmisbaar bij het zoeken naar nieuwe kansen.

Brononderzoekers zijn van nature enthousiast, optimistisch en ze houden van reuring. Voor hen is het extra moeilijk om alleen te zijn of het gevoel te hebben omringd te worden door mensen met een veel somberder blik op de situatie.

De Bedrijfsman is praktisch en brengt orde in de chaos

De teamleden met een sterke Bedrijfsman-teamrol zullen waarschijnlijk het meest worstelen met snel veranderende gebeurtenissen. Want die verstoren plannen en brengen de efficiënte uitvoering daarvan in gevaar. Als praktische en betrouwbare individuen zijn ze echter ook van onschatbare waarde bij het ordenen van de uit de crisis volgende chaos. Om de overgangen beter beheersbaar te maken laat u ze buiten de ideeënfase en neemt u ze alleen op in het stadium van het formuleren van plannen om verder te gaan.

Met een sterke Voorzitter weten alle teamleden wat te doen

Voorzitters zullen de gebeurtenissen waarschijnlijk op de voet volgen en zich concentreren op vooruitgang en het herstellen van de controle. Omdat ze zich sterk richten op (het vaststellen van) prioriteiten, zijn ze tegelijk een goede graadmeter of de inspanningen en talenten van het team op de juiste manier worden ingezet. Met een sterke Voorzitter aan het roer weten alle teamleden wat ze moeten doen.

Gemakkelijk zal dat voor die Voorzitter niet gaan. Zij of hij krijgt waarschijnlijk te maken met stevige uitdagingen om consensus te bereiken, te zorgen dat ieders stem gehoord wordt en er tegelijk de vaart in gehouden wordt.

Groepswerkers bieden hulp en hebben aanpassingsvermogen

Groepswerkers bevinden zich in een crisis meestal in de frontlinie. Ze bieden hulp en zorgen ervoor dat anderen de aandacht krijgen die ze nodig hebben. Ze worstelen echter met de verantwoordelijkheid om moeilijke beslissingen te nemen, dus is het  beter als die door anderen in het team worden genomen. Ze kunnen het ook moeilijk vinden om op fysieke afstand van de rest van het team te werken, omdat ze meer nog dan mensen met andere teamrollen het sociale element van teamwerk zullen missen.

Terwijl Groepswerkers het pijnlijk zullen vinden als ze zien dat anderen zich moeten forceren om zich aan de situatie aan te passen, zijn ze zelf meer dan bereid om zich aan te passen en om te doen wat er moet gebeuren. En als ze door dat te doen ook nog eens het moreel van het team kunnen versterken, des te beter!

Specialisten zien kennis als de sleutel tot een gedegen oplossing

Specialisten reageren vaak door te proberen zoveel mogelijk te leren over de situatie waarin ze zich bevinden, ook in een crisis. Dat frustreert anderen die onmiddellijk actie willen ondernemen. In een crisis lijkt hun neiging tot het verzamelen van informatie voor anderen gevoelloos of merkwaardig, maar Specialisten zien nou eenmaal kennis als de sleutel om problemen aan te pakken.

Zoals dat altijd bij de teamrollen het geval is, gaat het erom de Specialist goed te benutten. Dat doe je door uit wat zij of hij aandraagt de kernpunten te destilleren en tegelijk te voorkomen dat de andere teamleden bedolven raken door alle (andere) informatie die zo iemand aandraagt.

De Plant komt met unieke oplossingen

Wanneer Planten voor een betonnen muur staan, willen ze ‘om hoeken denken’ en fantasierijke oplossingen bieden voor problemen. Hun enorme waarde zit in hun vermogen om lateraal te denken en oplossingen te verzinnen waar geen enkel ander teamlid op zou komen.

Die meerwaarde heeft de Plant voor het team echter alleen als hij of zij zich richt op reëel bestaande problemen en als de daarvoor door hem of haar voorgestelde oplossing uitvoerbaar is en tijdig kan worden opgeleverd. Het is de verantwoordelijkheid van de andere teamleden om ervoor te zorgen dat deze afgrenzingen stevig worden neergezet – laat het niet aan de Plant zelf over!

Maak gebruik van de zorgvuldige analyses van de Monitor

Luister in tijden van crisis goed naar de Monitors in het team, want zij denken zorgvuldig en maken scherpe analyses voordat ze hun inbreng leveren. Vooraf zullen ze alle mogelijke gevolgen hebben doordacht. Anders dan anderen laten ze zich amper leiden door emotionele overwegingen.

Echter, onmiddellijke crises bieden hun zelden de tijd die ze nodig achten om tot een besluit te komen, dus zullen ze zich waarschijnlijk niet op hun gemak voelen als ze onder forse tijdsdruk staan. Dat ze op die manier uit hun comfortzone worden verdrongen kan hen neerslachtig maken. Maar dat pessimisme is voor hen ook een manier om zichzelf te beschermen tegen de kans op strategische missers.

Zorgdragers blijven de hoogste kwaliteit nastreven

Zorgdragers kunnen het moeilijk hebben als er drastische veranderingen worden doorgevoerd. Ze zullen dan een enorme druk ervaren om ervoor te zorgen dat desondanks alles tot in detail blijft kloppen. Als gevolg hiervan zullen ze waarschijnlijk het meeste van alle teamleden angstgevoelens ontwikkelen. Ze kunnen hierop reageren door nog meer werk naar zich toe te trekken dan anders en tot in de kleine uurtjes te werken om aan hun verplichtingen te voldoen.

Ze hebben zorgvuldige (bege)leiding nodig om ervoor te zorgen dat ze hun deadlines kunnen halen zonder dat dat te veel ten koste gaat van henzelf. En bedenk dat zeker in een crisisperiode waarin anderen geneigd zullen zijn om een bochtje af te snijden, het belangrijk is dat Zorgdragers compromisloos de hoogste kwaliteit blijven nastreven.

In crisistijd leer je vaak mensen op een andere manier kennen en wellicht komen er kwaliteiten van je collega’s naar boven drijven die je nog niet eerder gezien had.
Hoe gaat het met jouw team? Herken je iemand uit de bovenstaande beschrijvingen?

Inzicht in elkaars kwaliteiten en verbeterpunten maakt het team sterker. Wil je meer weten over de Belbin teamrollen? Lees hier verder over deze teamrollen. Zou je graag als team jullie samenwerking willen verbeteren? Bekijk dan eens de trainingen de we aanbieden. Belbin is een belangrijke inspirator in onze trainingen voor onderwijsprofessionals.